گزارش یک مرگ، نخستین بخش از گزارش کمیته مشورتی مرگ پرندگان میانکاله منتشر شد، کمیته مشورتی: گزارش سازمان دامپزشکی از مرگ پرندگان میانکاله مخدوش است - مجله رویگری

تالاب میانکاله یکی از مهمترین مناطق طبیعت گردی با گرایش پرنده نگری است که در فهرست میراث طبیعی یونسکو به ثبت رسیده است و به عنوان ذخیره گاه زیست کره شناخته می شود. این تالاب اما در سال های اخیر درگیر حواشی بسیار شدهاست. شکار گسترده پرندگان و برهم خوردن زیستگاه از جمله موضوعاتی است که تالاب میانکاله را با خطرات محیط زیستی روبرو کرده است.

در ماجرای مرگ گسترده پرندگان میانکاله نیز فعالان محیط زیست پیشتر در گفت وگوهایی با رسانه ها احتمال مرگ و میر وسیع پرندگان در تالاب میانکاله را تعمدی و به دلیل کوشش عامل انسانی برای مسموم کردن آب بخش هایی از تالاب اعلام کردند. آنطور که این فعالان در رسانه ها مطرح می کردند، به دلیل آن که تنها بخشی از تالاب میانکاله به سم آلوده شده بود نه تمامی تالاب احتمال تعمد در مسموم کردن پرندگان میانکاله به دلیل انتقام گیری بعضی صیادان و شکارچیان از سازمان حفاظت محیط زیست یا محیط بانان را قوی دانستند. بعضی نیز احتمال وقوع آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان را عامل مرگ و میر بالای پرندگان میانکاله در بعضی نقاط مشخص تالاب اعلام کردند.

پس از این اظهارات بود که هم سازمان حفاظت محیط زیست و هم سازمان دامپزشکی کل کشور اعلام کردند که قتل عام تعمدی پرندگان در میانکاله منتفی است و آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان نیز وجود ندارد و تنها دلیل، فراوری طبیعی سم بوتولیسم در تالاب است که عامل مرگ ده ها هزار پرنده در میانکاله شده است.

پس از این اظهارات فعالان و کارشناسان محیط زیست کمیته ای مشورتی برای آنالیز تلفات بالای پرندگان در میانکاله تشکیل دادند که ساعاتی پیش با ارسال متن نخستین گزارش این کمیته به خبرنگاران به آنالیز گزارش سازمان دامپزشکی کشور پرداختند. آن ها در نخستین گزارش خود آنالیز های اجرا شده بر مرگ و میر پرندگان میانکاله توسط سازمان دامپزشکی کشور را ناگکافی خواندند و احتمال بروز آنفلوآنزای پرندگان را منتفی و بر مسمومیت تعمدی تالاب تاکید کرده اما معتقدند که شواهدی برای اثبات این مدعا وجود ندارد.

متن کامل نخستین گزارش کمیته مشورتی تلفات اخیر پرندگان در تالاب میانکاله و اسامی کمیته مشورتی در ذیل می آید:

گزارش حاضر نتیجه سه هفته آنالیز داوطلبانه کارگروهی از متخصصین مختلف و علاقمندان به حوزه محیط زیست است. این جمع بندی حاصل 6 نوبت پایش میدانی (بهمن 1398) در بخش های مختلف تالاب میانکاله و ساعت ها بحث و آنالیز پیرامون مشاهدات و اندازه گیری های صحرایی بوده است. در این گزارش سعی شده ضمن آنالیز شرایط موجود، از زوایای مختلف و نگاه تخصصی مستقل، به موارد کمتر اشاره شده در خصوص عارضه مرگ و میر مکانی پرندگان تالاب میانکاله پرداخته شود:

ذخیره گاه زیست کره و تالاب بین المللی میانکاله که از سال 1348 در شبکه مناطق حفاظت شده ایران به عنوان پناهگاه حیات وحش مورد حفاظت قرار گرفته است، علاوه بر دارا بودن ارزش های ذاتی یک تالاب، برای مجموعه انسانی و طبیعی پیرامون خود نیز همیشه به عنوان زیستگاه مهم پرندگان بومی و مهاجر مطرح بوده است، تا آنجا که بر آن نام بهشت پرندگان را نهاده اند. شوربختانه این زیست بوم امن و ارزشمند قریب به یک ماه است که به یکباره به قربانگاه پرندگان بی پناه بدل شده است.

به دلیل اهمیت تالاب میانکاله نهادهای رسمی و کارشناسان و خبرنگاران و کنشگران محلی برای یافتن دلیل این فاجعه و چرایی تداوم آن و چاره جویی، در کوشش هستند و انگاره هایی را نیز مطرح کرده اند. از جمله این که سازمان دامپزشکی کشور یک هفته پس از آغاز مرگ انبوه و ناگهانی پرندگان در میانکاله، علت آن را با قطعیت مسمومیت بوتولیسم تیپ C خاطرنشان کرد. از نظر کارشناسان مستقل، در گزارش منتشر شده توسط سازمان دامپزشکی کشور در 16 بهمن ماه کلی گویی و ابهاماتی ملاحظه می شود که دقت و قطعیت آنالیز را خدشه دار ساخته است. در ادامه سعی شده موارد برجسته آیتم بندی و ارائه شود:

کاستی های گزارش سازمان دامپزشکی:

روش های تشخیصی بوتولیسم پرندگان دارای پروتکل استاندارد و جهانی است. از جمله کاستی هایی که درگزارش دامپزشکی به عنوان نهاد مرجع به چشم می خورد این است که:

1 - فقط به Mouse Bioassay به عنوان روش تشخیص آزمایشگاهی بوتولیسم اکتفا شده و استفاده از روش Enzyme-Linked Immunosorbent Assay) ELISA) یا Mouse Protection Bioassay برای شناسایی سروتایپ مغفول مانده است.

2 - از طرف دیگر از آنجا که حدود 25 درصد سویه ها فاقد سموم نروتوکسین هستند، لذا جدا کردن باکتری از نمونه ها که در این گزارش بر آن بسیار تأکید شده است چندان مهم نیست. بلکه باید عامل سم (توکسین) حتما در نمونه ها شناسایی و جدا شود. در این راستا، لازم است مناسب ترین نمونه ها جهت آنالیز لاشه پرندگان تلف شده از خون به جامانده در قلب، کبد و عضله سینه تهیه شود. نمونه گیری از بنتوزها و بی مهرگان ناحیه آلوده و همچنین محتویات معده پرنده نیز در تشخیص آزمایشگاهی بوتولیسم مفید است. قلب به عنوان مخزن خون از بهترین گزینه ها برای آنالیز است.

3 - عدم ارائه شواهد کامل و همه جانبه از سوی سازمان دامپزشکی برای آلودگی باکتریایی حاشیه تالاب و فعالیت سویه ها (سروتایپ C) و فراوری سم بوتولینوم تا به امروز.

شرایط لازم برای وقوع بوتولیسم:

برای فعال شدن باکتری گرما دوست کلوستریدیوم بوتولینوم که عامل بروز بوتولیسم تیپ C است، شرایط زیست گاهی بی هوازی، دمای بالا، آب با شوری متناسب، گستره pH مشخص، پتانسیل اکسیداسیون، احیای منفی و همچنین سوبسترای مناسب لازم است. تلفیقی از پرغذایی آب، رشد جلبک ها و ایجاد شرایط شکوفایی جلبکی و به تبعیت از آن افزایش بی مهرگانی مانند گاماروس ها و نرمتنان ریز و بنتوزها و همچنبن کاهش اکسیژن محلول در آب شرایط را برای بروز بوتولیسم مناسب می نماید. در عین حال، عدم تهویه و چرخش آب نیز برای برهم نزدن شرایط بی هوازی موثر است. با وجود این، بر مبنای آنالیز های کارشناسی اولیه تردیدهایی در قطعیت بروز بوتولیسم ایجاد شده است. مهمترین دلایلی که منجر به بروز این تردیدها شده است به توضیح زیر آمده است:

1 - در تکثیر باکتری C. botulinum مانند بقیه باکتری ها درجه حرارت نقش مشخص کننده دارد و زمان بهینه برای آن در شرایط آزمایشگاهی 40 - 25 درجه سانتیگراد است. به همین دلیل معمولا انتظار می رود شیوع بوتولیسم بیشتر در فصل تابستان و پاییز زمانی که درجه حرارت بالا باشد میسر است. اگرچه مسمویت بوتولیسم در زمستان ممکن است به دلیل باقی ماندن سم فراوری شده در تابستان نیز رخ دهد. شواهدی برای آنکه منطقه از فصل تابستان در معرض تهدید بوتولیسم واقع شده باشد در دسترس نیست. همچنین مطالعه داده های هواشناسی منطقه بصورت ریزمقیاس برای تخمین دمای سطحی آب در ایام منتهی به عارضه مرگ و میر پرندگان توصیه می شود.

2 - با توجه به مطالعات اجرا شده توسط پژوهشگران پژوهشکده اکولوژی خزر بر روی خصوصیات فیزیک وشیمیایی و زیست شناختی آب از جمله دما، میزان اکسیژن موجود در نزدیک بستر، وجود رسوبات suboxic ، pH ، شوری و راهنمایی الکتریکی، فعالیت باکتری ها در مجموع تحت چنین شرایط محیطی بعید یا بسیار ضعیف است.

3 - وجود سوبسترای مناسب (معمولا دارای اسید آمینه های ضروری و دارای پروتئین بالا) می تواند بدون بروز شکوفایی جلبکی باعث رشد و تکثیر باکتری C. botulinum شود. فرایند تکثیر باکتری معمولا از یک لاشه دارای ماگوت آغاز می شود و با خوردن ماگوت ها توسط پرندگان و مرگ آن ها و دوباره خوردن ماگوت های اجساد بعدی این چرخه ادامه پیدا می نماید. موارد دیگری مانند سایر بی مهرگان یا گونه های جلبک کلادوفورا Cladophora که در بعضی از مطالعات به عنوان مخزن این باکتری به ویژه برای سویه های (سروتایپ E) معرفی شده که به جز یک شکوفایی جلبکی بسیار کوتاه مدت بدون اثر (تجمع دو گونه از دینوفلاژله ها که سم خاصی فراوری نمی کنند) در تاریخ 18 بهمن 1398 ، شکوفایی جلبکی دیگری وجود نداشته است.

4 - علائم بالینی رایج در پرندگان مبتلا به بوتولیسم شامل ضعف، بی حالی، فلج شدن پلک سوم، فلج شدن کلی بدن بویژه عدم توانایی در نگه داشتن سر یا پرواز است. برای پرندگان آبی، این می تواند فاجعه بار باشد زیرا عدم توانایی در نگه داشتن سر باعث غرق شدن می شود. اگرچه در میانکاله عدم توانایی ایستادن یا نگه داشتن سر در بعضی پرندگان گزارش شده است، اما این مشاهدات به دلیل هم پوشانی با علایم بیماری سایر پرندگان به تنهایی کافی نیستند.

مشاهدات میدانی تلفات:

طی 10 روز اول پایش، بیشترین تلفات به ترتیب مربوط به چنگر نوک سفید (87 الی 91 درصد) و فلامینگو (3 الی 6 درصد) از کل لاشه ها بود. در متوسط 5 درصد به جامانده (اردک ها، گیلار، ارده ای، سرسبز، نوک پهن، سیاه کاکل) و کشیم بزرگ، بیشترین و پرندگان شکاری تنها با 5 بال کمترین سهم را داشتند.

مهمترین انگاره های مطرح شده:

عمده ترین انگاره هایی که به صورت پراکنده تا به امروز از منابع یا افراد مختلف درباره علت تلفات مطرح شده اند عبارتند از:

1 - وبای پرندگان (باستولوز) بر مبنای علائم دیده شده در نکروسکوپی

2 - آنفولانزای حاد پرندگان

3 - نیوکاسل

4 - مسمومیت عمدی (توسط صیادان محلی و یا مجریان پروژه های گردشگری)

5 - آلودگی شدید آب ناشی از ورود پساب های کشاورزی و صنعتی

بیماری های واگیردار:

از آنجا که این تلفات گسترده صرفاً در یک نوار کم عرض اما به طول حداقل 20 کیلومتر در جنوب غربی رخ داده و در سایر بخش های تالاب مشاهده نشده است. علت بروز آن باید در شرایط خاص این نوار باریک جستجو شود. همین امر شیوع وبا و یا سایر بیماری های واگیر را به عنوان علت مرگ و میر مورد تردید قرار می دهد زیرا در صورت شیوع یک بیماری فرضی، باید در کل منطقه این بیماری باعث تلفات می شد و به یک منطقه خاص محدود نمی شد.

مسمومیت:

مشاهدات نشان داده است که بیشترین تلفات در چنگرها رخ داده و در ماهیان مشاهده نشده است. در صورت وقوع مسمومیت انتظار این است که الگوی تلفات از پلانکتون خوارها به همه چیزخوار و گوشت خوار تغییر کند. در میانکاله در روزهای بعدی، تلفات در پرندگان گوشتخوار دیده شده است (سنقر تالابی، عقاب دریایی دم سفید و باکلان بزرگ به تعداد انگشت شمار، کاکایی ارمنی به تعداد بیشتر.)

شواهد آلودگی و مداخله در تالاب:

از طرف دیگر از آنجا که در آنالیز های میدانی شوری آب 9.6 PPT اندازه گیری شده است، انتظار می رود در این شوری که بسیار نزدیک به شوری آب دریای خزر است زئوپلانکتون های متعلق به راسته Calanoida از گروه پاروسرانجام Copepoda با فراوانی جمعیت 95 % مشاهده شوند. در حالیکه در آب میانکاله جمعیت راسته سیکلوپوئیدا (Cyclopoida) با فراوانی بیش از 98 % شناسایی شده است که حاکی از آلودگی بسیار شدید آب منطقه است. شایان ذکر است که گروه سیکلوپوئیدا شاخص آب های آلوده اند. آنالیز گروه فیتوپلانکتون ها نیز حاکی از هیچ گونه شکوفایی جلبکی نبوده است و گونه های مشاهده شده از گونه های شاخص آب های آلوده است. در حال حاضر برای آلودگی شیمیایی یا زیستی محدوده تلفات پرندگان چندین منبع قابل ذکر است:

1 - مصرف گسترده کودهای کشاورزی اعم از شیمیایی و حتی حیوانی و سموم دفع آفات کشاورزی توسط کشاورزان منطقه و شسته شدن و انتقال سریع و بلا واسطه زهاب های حاوی این نهاده ها منجر به افزایش پرغذایی و مسمومیت آب تالاب می شود.

2- کانال خروجی فاضلاب کشتارگاه صنعتی طهماسبی در مجاورت قلعه سرانجام که به روایت افراد بومی علیرغم ادعای تصفیه و بازچرخانی آب گاهی مملو از لجن و خونابه می شود. احتمال آلودگی تالاب با پساب حاوی بقایای پروتئینی از موارد بسیار مهم برای آنالیز بیشتر است.

3 - ورود تمامی زهکش های اطراف مزرعه کشت و صنعت گویا شامل زمین های زراعی و پرورش ماهی از کانال لایروبی شده و راستا خالی از نیزار به تالاب دقیقا در محل آغاز کانون مرگ پرندگان.

4 - احتمال ورود پساب کارخانه کارتن مقوای امیرآباد که حاوی آلودگی های معدنی من جمله کربنات کلسیم، تالک، قطعات ریز الیاف کاغذ است که سمیت ندارند اما باعث بالا رفتن TSS آب میشوند. افزایش کدورت آب ممکن است باعث مسدود شدن آبشش ماهی ها و در نتیجه خفگی آن ها شود. اگرچه در پساب کارخانجات کاغذ ایران آلودگی آرسنیک و فلزات سنگین وجود ندارد، اما ترکیب سمی ترکیبات فنلی منشعب شده از لیگنین صنایع سلولزی خطری جدی است و احتمال راهیابی این پساب به تالاب احتیاج به آنالیز بیشتر دارد.

5 - کاهش عرض کانال ارتباط حیاتی تالاب میانکاله و خلیج گرگان به دریای خزر بنام چپقلی از 2100 متر در پاییز 1382 به 227 متر در پاییز 1398 تنها ظرف مدت 16 سال. چرخش عکس ساعت جریان های آبی دریای خزر در یک سوم جنوبی آن رسوبات روده ای بسیار دورتر از کانال را که بواسطه جنگل تراشی های بالادست افزایش یافته به دهانه چپقلی راهنمایی کرده و جزیره های رسوبی در این منطقه ایجاد و راه ارتباطی دریا و تالاب را حتی محدودتر از سالهای 1982 (که کاهش جدی در تراز آبی خزر روی داد) کرده است.

6 - خاکریز (دایک) با ارتفاع حدود 1 متر و به طول 1.27 کیلومتر در شمال غربی شهرستان بهشهر به صورت جنوب به شمال بر روی عرض تالاب که حدودا 2.4 کیلومتر است. این خاکریز که آبان ماه سال جاری آبگیری شده برای جلوگیری از فرار آب به سمت قسمت های شرقی تالاب و جلوگیری از خشک شدن کرانه های غربی تالاب طی 1.5 سال گذشته، ایجاد شده است و به همراه یک خشکی به ظاهر رسوبی با 500 متر طول در مجموع 1.8 کیلومتر از عرض تالاب را مسدود کرده است. در نتیجه تنها راستا ارتباطی شرق و غرب تالاب راستای با عرض 500 متر است. این خاکریز مانعی جدی بر جریان غرب به شرق آب تالاب که متاثر از گلباد غالب منطقه است بوده و چه بسا منجر به ساکن شدن آب در بخش غربی (شرق دایک) شده باشد. از عوارض احتمالی احداث غیر کارشناسی این دایک می توان به شیرین شدن آبهای لبشور (به دلیل اختلال در گردش آب تالاب و عدم اختلاط آب) و پرغذایی بخش غربی، محبوس ماندن سموم و همچنین یاری به ماندن رسوبات ناشی از سیل در منطقه ای محدود اشاره کرد.

مجموعه همه این عوامل باعث شده است که تالاب میانکاله زیست بومی باشد به شدت در معرض تنش محیطی. هر زیست بومی البته به طور طبیعی در برابر انواع تنش های محیطی واکنش های دفاعی موثر دارد. اما اگر تنش ها مکرر و شدید بوده و اساسا ناشی از مولفه های غیر زیست بومی باشند از جایی به بعد توان مهار بسیاری از تنش ها از عهده زیست بوم خارج می شود. به واقع تداوم تنش ها را می توان به مزمن بودن یک بیماری در انسان تشبیه کرد که در نهایت باعث تضعیف سیستم ایمنی خواهد شد. بنابراین، زیست بوم نیز همانند یک انسان بیمار و رنجور از جایی به بعد دیگر قادر به پایداری و دفاع از خود نخواهد بود. لذا تاب آوری را فرو گذاشته و خسته و ناتوان تسلیم خواهد شد. اینکه طیفی از آن همه عوامل متعدد می توانند عامل مرگ پرندگان میانکاله باشند نشان دهنده استرس و تنش شدیدی است که هم اکنون به این ذخیره گاه مهم زیست کره تحمیل می شود. u1584 ذخیرگاهی که هم به عنوان میراث طبیعی بشر در فهرست یونسکو واقع شده است و هم به عنوان یکی از مهمترین تالاب های بین المللی در فهرست کنوانسیون جهانی رامسر برای حفاظت از تالاب ها قرار گرفته است.

نتیجه گیری

بر مبنای موارد پیش گفته کمیته مشورتی این گزاره ها را بایسته تامل می داند:

1 - دلایل اعلام شده درباره مسمومیت بوتولیسم مجاب کننده نبوده و احتمال وقوع آن همچنان بطور جدی مورد تردید است.

2 - با توجه به اینکه تلفات پرندگان کاملا وابسته به مکان بوده، لذا فرض انواع بیماری واگیر بسیار کمرنگ و غیر ممکن خواهد بود.

3 - احتمال مسمومیت تعمدی قابل آنالیز بوده اما نشانه ای برای اثبات آن وجود ندارد.

4 - مسمومیت به واسطه پساب های ورودی قابل آنالیز بوده اما عجالتا نشانه ای برای اثبات تاثیر مستقیم این گونه مسمومیت بر مرگ و میر اخیر وجود ندارد.

5- متاسفانه تحقیقات اجرا شده برای آنالیز علت مرگ و میر پرندگان در میانکاله کافی نبوده و باید در اینباره آزمایش های دقیق تر انجام شود.

6 - با توجه به نتایج آخرین بازدیدهای میدانی و باور کارشناسان به امکان تداوم مرگ و میرهای اینگونه و گسترش آن به مناطق دیگر، لازم است نهادهای مرتبط، به ویژه سازمان حفاظت محیط زیست موضوع را با قید اضطرار و فوریت مورد توجه قرار داده و امید است در این راه مشارکت سازمان ها و افراد موثر و ذی مدخل نیز جلب شود.

پیشنهادات :

1 - انجام آنالیز های کامل میدانی و آزمایشگاهی بر روی لاشه پرندگان، آب، بزرگ بی مهرگان کف زی، پوشش گیاهی و رسوبات کف تالاب برای مشخص علت قطعی مرگ و میر پرندگان در فرصت محدود به جامانده لازم است.

2 - برای یافتن علت این مرگ و میر گسترده علاوه بر آنالیز آزمایشگاهی لاشه ها توسط نهادهای مسئول و کارشناسان مستقل، باید شرایط زیستگاهی خاص محدوده ای که در آن مرگ و میر رخ می دهد آنالیز شود. آنالیز تصاویر ماهواره ای حاکی از آن است که از تابستان 1398 تغییرات معنی داری در کیفیت آب منطقه ایجاد شده است که علت و چگونگی آن باید مورد آنالیز دقیق قرار گیرد.

3 - ادامه جمع آوری کامل لاشه پرندگان تلف شده از محیط برای جلوگیری از ایجاد شرایط مناسب برای رشد و توسعه انواع پاتوژن ها. حتی در صورت تائید قطعی عارضه بوتولیسم، باکتری C. botulinum برای فراوری سم بوتولینوم احتیاج به پروتئین دارد. از آنجا که لاشه های حیوانی منبع عالی پروتئین هستند، از بین بردن آن ها باعث کاهش منابع مورد احتیاج باکتری برای فعالیت و می تواند به کاهش فراوری این سم یاری کند. از آنجا که u1605 ممکن است تعدادی از پرندگان مبتلا ولو به تعداد معدود در پوشش گیاهی پنهان شوند، بسیار مهم است که پاکسازی منطقه از لاشه کاملاً دقیق باشد. در صورت تائید تشخیصی بوتولیسم وجود حتی یک لاشه تنها در تالاب می تواند شیوع آن را طولانی کند.

4 - برقراری ارتباط کامل بین دو بخش شرقی و غربی تالاب برای برقراری مجدد جریان چرخشی آب در تالاب و یاری به توان خودپالایی زیست بوم.

5 - ایجاد محدودیت در جریان های ورودی آلاینده به تالاب: این جریانات حامل حجم وسیعی از آلایندههای زیستی و شیمیایی هستند و بار آلودگی فراتر از توان خودپالایی تالاب به آن تحمیل می کنند.

6 - پایش مستمر رژیم رسوب گذاری در بستر تالاب میانکاله و فرایندیابی اثرات ساخت خاکریزها و زهکشی کانال های منتهی به تالاب که بنظر می رسد بر افزایش جریان حمل رسوبات معلق و در نهایت بر بالا آمدن بستر تالاب اثرات معنی دار داشته باشد. کانال لایروبی شده راستا محیط بانی قلعه سرانجام به طول 2 کیلومتر نیز از این حیث باید مطالعه شود. این کانال با هدف دسترسی سریع محیط بانان به نقاط حساس تالاب احداث شده که در عین حال با اتصال به کانال های زهکشی اطراف، زهاب آن ها را به تالاب راهنمایی می نماید. با ادامه فرایند پسروی طبیعی دریا احتمال لایروبی مجدد و عمق بخشیدن به آن نیز وجود دارد. شوری آب در راستا کانال از 3/2 گرم در لیتر در ابتدای کانال تا 12 گرم در لیتر (عمق تالاب) دستخوش تغییرات تدریجی است.

7 - جلوگیری از ادامه لایروبی های بی برنامه زهکش ها و نهرهای منتهی به تالاب که تا 54 کیلومتر توسعه یافته اند. زیرا با شرایط فعلی، پساب هزاران هکتار استخر پرورش ماهی و زمین های زراعی و شالیزارهای بالا دست، مستقیم و بدون گذر از نیزارهای سابق به تالاب سرازیر می شود. حذف نیزارهای طبیعی از بستر این زهکش ها، باعث کاهش خودپالایی طبیعی آب مملو از کود و سم در راستا عبور از نهرها شده است که منجر شده آب حامل آلودگی های آلی و معدنی به سرعت به سطح تالاب برسد.

8 - از آنجا که تلفات بطور کامل متوقف نشده و مشاهدات جدید گسترش آن را به سمت شرق تائید می نماید لازم است ادامه آنالیز ها در خصوص آن بطور جدی در دستور کار قرار گیرد.

در سرانجام پیشنهاد می شود کارگروهی متشکل از کنندگان سازمان دامپزشکی، سازمان حفاظت محیط زیست (دفتر آب و خاک و دفتر حیات وحش)، جهاد کشاورزی (بخش سموم و دفع آفات)، پژوهشکده اکولوژی خزر، (بخش غیردولتی) و اساتید دانشگاه، جهت پیگیری موارد تا حصول اطمینان تشکیل شود.

به گزارش خبرنگاران، اسامی اعضای کمیته مشورتی تلفات پرندگان تالاب میانکاله بدین توضیح است:

1 . حر منصوری فعال محیط زیست (دیده بان u1605 میانکاله)

2 . دکتر سید محمود قاسم پوری، دکتری محیط زیست - شاخه تنوع زیستی

3 . دکتر آریا شفائی پور، دکترای جانورشناسی

4 . مهندس پانته آ طاهری، کارشناس ارشد اکولوژی و تکامل

5 . مهندس روزبه خادم لو، کارشناس ارشد بیولوژی دریایی

6 . دکتر هومن ملوک پور، جراح دامپزشک

7 . دکتر ناصر کرمی، اقلیم شناس

8 . دکتر رضا نقی ها، متخصص میکروبیولوژی دامپزشکی

9 . اعظم الهامی راد، کارشناس ارشد تنوع زیستی - دانشجوی دکترای آمایش محیط زیست

10 . دکتر زهرا قلیچی پور، دکترای اکوتوریسم

11 . دکتر ابوالقاسم روحی، دکتری بیولوژی دریا

12 . دکتر مریم شکری، استاد بازنشسته دانشکده منابع طبیعی - پژوهشگر میانکاله

13 . دکتر نصرت اله صفاییان، استاد بازنشسته دانشکده منابع طبیعی - پژوهشگر میانکاله

14 . دکتر مهدی امینی نسب، دکترای اکولوژی جانوری

15 . دکتر عبدالرضا باقری، دامپزشک - فعال محیط زیست و گردشگری

16 . دکتر حمیدرضا رضایی، دکترای محیط زیست - گرایش تنوع زیستی و ژنتیک حیات وحش