بازی قدرت در افغانستان - مجله رویگری

سفر هیأت طالبان به مسکو می تواند یکی از تبعات شکست مذاکرات طالبان و امریکا باشد. با این حال اگر مسأله صلح در افغانستان را در محور درخواست های بازیگران داخلی، منطقه ای و بین المللی قرار دهیم، می توان گفت که راه های رفته تاکنون تقریباً بی حاصل بوده است. علت آن است که در اینگونه کوشش ها دولت و ملت افغانستان تقریباً نادیده گرفته شده است و این در حالی است که طرف اصلی طالبان دولت مرکزی و جامعه افغانستان است نه امریکا. واقعیت آن است که امریکا به دنبال بهره برداری از شرایط افغانستان است و در محاسباتی دقیق تر آقای ترامپ در آخرین جلسه دریافت که از امضای معاهده پنهانی سود اندکی می برد و در داخل نمی تواند از آن به سود خود در انتخابات آینده ریاست جمهوری بهره برداری کند.

ظاهراً طالبان در نگاهی واقع بینانه تر در پی شکست مذاکرات دوحه دریافته است که با ترامپ متزلزل نمی توانند به دستاورد روشنی امیدوار باشند و به همین دلیل در فکر رایزنی با کشورهای همسایه و مؤثر در تحولات جاری افغانستان افتاده اند. محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران قبلاً پیگیر صلح افغانستان به وسیله همسایگان این کشور بود و اگر این مسأله با دخالت دادن دولت مرکزی و نهادهای سیاسی و اجتماعی، احزاب جریان های جهادی و قومی در افغانستان پیگیری گردد، با همکاری مؤثر پاکستان و سایر همسایگان افغانستان حصول صلح در افغانستان امکان پذیر خواهد بود. در نگاهی واقع بینانه تر می توان گفت که مشکل افغانستان سه سطح متفاوت دارد.

الف: سطح داخلی - تضاد منافع گروه های قومی با جریان های سیاسی و حزبی و جهادی

ب: سطح منطقه ای - کشورهای همسایه با افغانستان و منطقه نظیر هند، عربستان سعودی، ترکیه وامارات متحده عربی

ج: سطح بین المللی- امریکا و اروپا در یک طرف و چین و روسیه در طرف دیگر

واقعیت آن است که هر کدام از این سه سطح درگیر یک رقابت فشرده ای شده اند و برای حل مشکل افغانستان راهی جز هماهنگ کردن این سه سطح وجود ندارد. سفر طالبان به مسکو اگر به این روند یاری کند و طالبان این آمادگی را بیابند که دست از انحصارطلبی ایدئولوژیک بردارند و به توزیع عادلانه قدرت قومی- مذهبی پایبند شوند بهترین راستا حصول صلح به وسیله همسایگان افغانستان با دخالت دادن دولت مرکزی افغانستان قطع نظر از اینکه چه کسی رئیس جمهوری افغانستان باشد خواهد بود. قدرت های خارجی در سه مقطع تاریخی شامل قرن نوزدهم و در حین رقابت امپراطوری استعماری انگلیس و رقابت امپراطوری تزاری اتحاد جماهیر شوروی قرن بیستم: رقابت امریکا و روسیه و در اوایل قرن بیست و یکم نیز در بحبوحه رقابت امریکا، چین و روسیه، افغانستان را اشغال نموده اند و تداوم جنگ طی 40 سال گذشته در افغانستان مؤید دخالت و اشغالگری منابع جهانی قدرت در این کشور بوده است. اکنون فرصتی تاریخی به وجود آمده است که با شکست مذاکرات طالبان و امریکا کشورهای همسایه افغانستان ابتکار عمل را به دست بگیرند و سه جریان داخلی، منطقه ای و بین المللی را هماهنگ سازند.