چگونه پردازنده (CPU) انتخاب کنیم؟ - مجله رویگری

خرید پردازنده درست می تواند فرایندی بسیار گیج نماینده باشد. هسته ها، رشته ها، سرعت های کلاک و حافظه کش، همه و همه چیزهایی هستند که در تمام لیست های معینات پردازنده ها یافت می شوند، اما ضروری است دانشی عمیق داشته باشید تا بتوانید از آن ها سر در بیاورید. به مطالعه مقاله ای که پیش رویتان است ادامه دهید و تضمین می کنیم که خواهید دانست باید به سراغ چه پردازنده ای بروید و به دنبال چه معیناتی بگردید.

AMD در برابر اینتل

وقتی صحبت از پردازنده های مخصوص دسکتاپ و لپ تاپ باشد، در مجموع دو تولیدنماینده اصلی داریم؛ AMD و اینتل. تا سال 2017، مگر اینکه به دنبال گزینه های فوق مالی می بودید، اینتل تنها انتخابتان به حساب می آمد. اما امروز، چه به سراغ محصولات AMD بروید و چه محصولا اینتل، تا زمانی که بهترین گزینه ممکن را برای سیستم جدید خود انتخاب نموده باشید، تجربه ای بسیار معرکه به دست خواهید آورد.

البته منظورمان این نیست که تمام محصولات هر دو کمپانی گزینه ای عالی به حساب می آیند و اصلا لازم نیست به مقایسه پردازنده های مختلف بپردازید، اما اختلاف میان عملکرد پردازنده ها دیگر به اندازه سابق حیاتی نیست و فاکتورهای دیگری هم وجود دارد که باید به آن ها توجه نشان دهید.

در این بین، نکته مهمی که نباید از یاد ببرید اینست که اگر برای خرید کامپیوتری جدید برنامه ریزی نموده اید، باید قطعاتی سازگار با یکدیگر تهیه کنید. برای مثال یک مادربرد اینتل با پردازنده AMD سازگاری نخواهد داشت و عکس همین موضوع هم صادق است. می توان از حافظه SSD اینتل روی مادربرد AMD یا کارت گرافیک AMD در یک کامپیوتر اینتل استفاده کرد، اما وقتی نوبت به پردازنده ها و مادربردها می رسد، حتما و حتما باید به خرید محصولات سازگار با یکدیگر بپردازید.

لیبل ها و نسل های پردازنده

با دانستن صرف اینکه یک پردازنده متعلق به کدام نسل است و در چه صندلیی از همان نسل قرار می گیرد، می توانید اطلاعات زیادی راجع به قطعه به دست آورید. AMD و اینتل به روش های مختلفی پردازنده های خود را نام گذاری می نمایند و ضروری است که از چگونگی رمزگشایی این نام ها باخبر باشید. پردازنده های جدیدتر معمولا عملکرد بهتری دارند و همانطور که در این مقاله شرح خواهیم داد، تمیز دادن پردازنده ها از یکدیگر به شما اجازه خواهد داد که دقیقا بدانید چه چیزی به دردتان می خورد و چه چیزی نه.

آخرین پردازنده های شرکت AMD عضوی از خانواده Ryzen 5000 هستند. عدد نخست نشان دهنده نسل است و عدد دوم نشان می دهد که پردازنده چه صندلیی در آن نسل دارد. برای مثال، پردازنده های 5600X و 5800X هر دو عضو خانواده Ryzen 5000 هستند، اما 5800X پردازنده ای سریع تر و توانمندتر در این نسل به حساب می آید.

متأسفانه اما این اعداد به خودی خود معنایی ندارند. برای مثال ممکن است به اشتباه بیفتید و فرض را بر این بگذارید که پردازنده های Ryzen 5000، در واقع نسل پنجم پردازنده های رایزن هستند. موضوع دقیقا این طور نیست؛ Ryzen 5000 چهارمین نسل از پردازنده های AMD به حساب می آید که سومین تغییر بنیادین در معماری را پشت سر گذاشته است. به صورت مشابه، 5800X با تگ Ryzen 7 از راه می رسد، 5600X با تگ Ryzen 5 و پردازنده 5900X هم تگ معقول تر Ryzen 9 را یدک می کشد.

اعداد به تنهایی اهمیت ندارند، موضوع راجع به قیاس آن ها با یکدیگر است. یک پردازنده Ryzen 5900X متعلق به نسلی جدیدتر نسبت به 3900X است، 5800X و 5600X متعلق به یک نسل هستند و 5800X سریع تر از دیگری ظاهر می گردد.

اینتل هم رویه مشابهی در نام گذاری دارد و از رقم نخست برای معرفی نسل و از رقم دوم برای معین صندلی پردازنده در همان نسل استفاده می نماید. مانند AMD، اینتل هم پردازنده هایش را در رده های مختلف (مانند Core i7 و Core i5) دسته بندی می نماید. با دانستن این موضوع، می توانیم تشخیص دهیم که Intel 10900K پردازنده ای نسل نهمی است که در رده i9 جای می گیرد. یک بار دیگر هرچه رقم بالاتر باشد، بهتر است.

نباید نام گذاری پردازنده ها را بیش از حد ساده بپندارید. درست مثل AMD، اینتل گاهی از اوقات در نام گذاری سنت شکنی می نماید. برای مثال پردازنده های 10400 و 10600 هردو i5 و از نسل دهم هستند. رقم بالاتر اما همچنان بهتر است و یعنی 10400 در مجموع عملکردی ضعیف تر از 10600 خواهد داشت. اینتل از طرف دیگر از حروف اختصار استفاده می نماید تا بودن یا نبودن قابلیتی خاص را در پردازنده هایش اعلام کند. هیچ منطق قابل شرحی پشت این حروف و معنایشان نیست و بنابراین باید خیلی ساده آن ها را برایتان لیست کنیم؛

• G1 الی G7: سطوح عملکرد گرافیکی
• E: مخفف Embedded به معنای توکار
• F: احتیاجمند گرافیک مجزا
• G: همراه با گرافیک یکپارچه
• H: پرفورمنس بالای بهینه شده برای سیستم های موبایل
• HK: پرفورمنس بالای بهینه شده برای سیستم های موبایل، بدون محدودیت
• HQ: پرفورمنس بالای بهینه شده برای سیستم های موبایل، چهار هسته ای
• K: قفل نشده
• S: ورژن مخصوص
• T: بهینه سازی شده در مصرف انرژی
• U: بهینه سازی شده در مصرف انرژی سیستم های موبایل
• Y: مخصوص سیستم های موبایل با مصرف بسیار پایین انرژی

خوشبختانه هنگام خرید یک پردازنده جدید، چندان با این حروف اختصار سر و کله نخواهید زد. اصلی ترین چیزهایی که باید هنگام خرید پردازنده های دسکتاپ اینتل به یاد بسپارید، F و K هستند. در سیستم های موبایل (مانند لپ تاپ ها) هم بیشتر HK و U است که چشم می خورد.

هسته ها و رشته ها

اگر می خواهید بدانید که چطور باید به انتخاب یک پردازنده بپردازید، باید از ماجرای هسته ها و رشته ها هم باخبر باشید. هسته ها مثل پردازنده هایی کوچک و جداگانه می مانند که همراه با یکدیگر روی چیپی واحد قرار گرفته اند. به صورت سنتی، هر هسته می تواند در هر لحظه به یک وظیفه رسیدگی کند و بنابراین هرچه تعداد هسته های یک پردازنده بیشتر باشد، بهتر قادر به مولتی تسک خواهید بود. نرم افزارهای مدرن البته بهتر از همواره قادر به استفاده از چند هسته برای رسیدگی به یک وظیفه هستند و به این ترتیب، می توان نرم افزار را با سرعت بسیار بالاتری به اجرا در آورد.

رشته ها شمار وظایفی هستند که یک پردازنده می تواند در هر لحظه به آن ها رسیدگی کند. بسیاری از پردازنده های مدرن از قابلیت مولتی تردینگ همزمان (یا هایپرتردینگ در پردازنده های اینتل) پشتیبانی می نمایند که باعث می گردد پردازنده قادر به بهره گیری از پرفورمنس اضافه هسته ها برای رسیدگی به وظایف بیشتر باشد. به همین خاطر است که معمولا می بینیم پردازنده ها به چهار هسته و هشت رشته یا شش هسته و 12 رشته مجهز شده اند. این رشته های اضافی به اندازه هسته ها سریع ظاهر نمی شوند، اما معمولا پرفورمنس کلی سیستم را به شکلی چشمگیر افزایش می دهند.

بعضی نرم افزارها بیشتر از سایرین قادر به استفاده از هسته ها و رشته ها هستند و به این ترتیب، شمار هسته ها و رشته های موجود در پردازنده شما می تواند به خوبی نمایانگر پرفورمنس بالقوه باشد. البته دسترسی به هسته های هرچه بیشتر باعث نمی گردد به سرعتی فراتر از محدودیت های نرم افزار دست پیدا کنید و حتی گاهی ممکن است هر هسته در چنین پردازنده ای، به اندازه چیپی که هسته های کمتر دارد سریع نباشد.

اگر فقط می خواهید با کامپیوتر خود به ایمیل ها پاسخ دهید، در اینترنت پرسه بزنید و به تماشای یوتیوب بنشینید، یک پردازنده دو هسته ای کفایت خواهد نمود، اما اگر به دنبال اندکی مولتی تسک باشید، تجربه ای سریع تر و بهینه تر از کار با یک پردازنده چهار هسته ای به دست خواهید آورد. پردازنده های مالی شش هسته ای هم ارزش توجه را دارند، خصوصا که از مولتی تردینگ همزمان پشتیبانی می نمایند. به عنوان مثال می توان به پردازنده های شش هسته ای و ارزان قیمت AMD اشاره نمود.

اگر گیمر هستید، در کمترین حالت باید به سراغ پردازنده ای چهار هسته ای بروید، ترجیحا پردازنده ای که از هشت رشته هم پشتیبانی می نماید. استفاده از پردازنده شش هسته ای هم مزایای خود را خواهد داشت و بعضی بازی ها با پردازنده های هشت هسته ای سریع تر به اجرا در می آیند. فراتر از این، شاهد تفاوت هایی آن قدرها چشمگیر نخواهید بود. برای مثال پردازنده Ryzen 7 5800X با هشت هسته ، عملکرد کاملا یکسان با Ryzen 9 5950X با شانزده هسته در بیشتر بازی ها دارد (و قیمتش هم نصف مدل پیشرفته تر است).

اگر تدوینگر صدا و تصویر هستید یا با دیتابیس های عظیم سر و کله می زنید، در آن صورت تنها محدودیت برای کار شما آسمان خواهد بود و هرچه هسته های بیشتری داشته باشید، کار بهتر پیش می رود. اما باز هم باید حواستان باشد که از هشت هسته به بعد، مزایایی که در پرفورمنس به دست می آورید آن قدرها محسوس نیستند. با وجود تمام این ها، پردازنده های 12 و 16 هسته ای Ryzen 5900X و Ryzen 5950X دو مورد از بهترین پردازنده های چند رشته ای دنیا به حساب می آیند و نشان می دهند که هسته ها واقعا هنگامی که انبوهی کار با کامیپوترتان انجام می دهید تفاوت ایجاد می نمایند.

ناگفته نماند که در بازار امروز پردازنده هایی با 64 هسته هم یافت می گردد، اما این پردازنده ها به شکلی باورنکردنی گران قیمت هستند و تنها به درد افراد بسیار حرفه ای می خورند.

کلاک ها و IPC

یک موضوع بسیار مهم دیگر هنگام خرید پردازنده، سرعت کلاک است. سرعت کلاک با واحد مگاهرتز (MHz) یا گیگاهرتز (GHz) سنیجده می گردد و نشان می دهد که پردازنده در هر ثانیه قادر به انجام چند مجموعه از وظایف است. سرعت کلاک به شکلی نسبتا خوب سرعت هر هسته مجزا را نمایان می نماید، اما همه چیز وابسته به آن نیست. اگر دو پردازنده از یک نسل، تعداد یکسانی هسته داشته باشند اما سرعت کلاک در یکی از آن ها بالاتر باشد، عملکرد بهتر با پردازنده ای حاصل می گردد که به سرعت کلاک بالاتر دست می یابد.

از آنجایی که سرعت بالاتر کلاک به این معناست که هسته ها سریع تر به کار می افتند، در این صورت چیپ هایی که کلاک بالاتر و هسته های کمتر دارند، در بعضی اپلیکیشن هایی که استفاده بهینه از شمار بالاتر هسته ها و رشته ها نمی نمایند عملکردی بهتر خواهند داشت. به همین خاطر است که یک پردازنده ده هسته ای مانند Intel i9-10900K را می توان در بسیاری از بنچمارک ها با پردازنده 16 هسته ای AMD Ryzen 9 5950X مقایسه کرد. 5950X هسته های بیشتری دارد، اما هسته های 10900K سریع تر هستند و هرکدام می تواند بسته به اپلیکیشن های مورد استفاده شما، مزایا و معایب خود را داشته باشد.

پردازنده ها در ضمن از نظر دستور به ازای کلاک یا IPC رده بندی های مختلف دارند. این به معنای تعداد وظایفی است که می توان در هر سیکل کلاک (یا هر ثانیه، وابسته به سرعت کلاک) به انجام داد و همه چیز اتکای فراوان بر معماری زیرین سخت افزار خواهد داشت. یک بار دیگر برای مثال به سراغ 5950X و 10900K می رویم. پردازنده 5950X شرکت AMD از معماری Zen 3 بهره می برد که IPC بالاتر نسبت به طراحی نسل دهمی اینتل دارد. این یعنی وقتی یک هسته نسل دهمی اینتل و یک هسته Zen 3 با فرکانسی یکسان کار می نمایند، هسته Zen 3 عملکردی سریع تر خواهد داشت و می تواند دستورات بیشتری را در هر سیکل کلاک به انجام برساند.

اگرچه این موضوع اندکی گیج نماینده به نظر می رسد، اما نشان می دهد که مطالعه نقدهای مربوط به هر پردازنده چقدر مهم است. مقایسه بغل به بغل پردازنده ها در تست های قابل مقایسه هم راهی عالی برای تشخیص اینست که کدام پردازنده در دنیای واقعی بهتر عمل می نماید. اما اگر بخواهیم به نوعی جمع بندی برسیم، پردازنده هایی که سرعت های کلاک بالاتر و معماری جدیدتر دارند در هر حوزه ای سریع تر عمل می نمایند. در وظایف مربوط به بهره وری هم پردازنده مدرن تری که هسته های بیشتر دارد، سریع تر خواهد بود.

گرافیک یکپارچه

پردازنده ها گاهی از یک چیپ گرافیک یکپارچه هم بهره مند می شوند و بنابراین می توانند به شکلی مستقل از کارت های گرافیک عمل نمایند. آن دسته از پردازنده های اینتل که با پسوند F (مانند 9900KF) از راه می رسند، گرافیک یکپارچه ندارند، اما در سایر پردازنده ها می توان چنین چیپی را یافت. این چیپ گرافیکی معمولا قدرتمند نیست و در عوض نوعی چیپ مالی به حساب می آید که می تواند در بازی های قدیمی تر مانند Counter Strike: Global Offensive به نرخ فریم 30 الی 60 فریم بر ثانیه دست پیدا کند. حتی در این بازی های قدیمی هم ضروری است تنظیمات گرافیکی را در پایین ترین حالت بگذارید تا در صحنه های شلوغ، نرخ فریم دچار افت چشمگیر نگردد.

چیپ های گرافیک نسل یازدهمی اینتل (که در پردازنده های نسل دهمی سری Ice Lake یافت می شوند) با ساختاری به نام Iris Plus از راه می رسند و عملکردی قابل قبول در اجرای بازی ها دارند. در بنچمارک Anandtech، واحد پردازش گرافیکی موجود در پردازنده Core i7-1065G7 می تواند در بازی Dota 2 و با رزولوشن 1080p به نرخی بالاتر از 43 فریم بر ثانیه دست پیدا کند. از طرف دیگر توان پردازشی این چیپ برای اجرای فورتنایت روی رزولوشن های 720p و 1080p کاملا کافی خواهد بود. اگرچه هنوز عملکرد این چیپ ها ایدئال نیست، اما طی سال های اخیر شاهد بهبود فراوان در گرافیک های یکپارچه اینتل بوده ایم.

در این بین، عظیم ترین بهبودها با گرافیک نسل دوازدهمی Iris Xe به دست آمده اند که برای اولین بار در چیپ های نسل یازدهمی Tiger Lake مشاهده شده اند. با استفاده از پردازنده قدرتمند i7-1185G7 می توانید به نرخ میانگین 45 فریم در Civilization Vi و 51 فریم در Battlefield V با رزولوشن 1080p و تنظیمات متوسط دست پیدا کند. با این حال فورتنایت عملکردی آن قدرها عالی نداشته و با رزولوشن 1080p و تنظیمات متوسط به تنها 34 فریم دست پیدا می نماید. به این ترتیب، گرافیک های Iris Xe اینتل تا این لحظه قدرتمندترین گرافیک های یکپارچه به حساب می آیند. عملکرد این چیپ ها به طور یقین فرسنگ ها با کارت های گرافیک مجزا تفاوت دارد، اما شاهد برداشتن گام هایی عظیم نسبت به گرافیک های یکپارچه در نسل های قبلی بوده ایم.

پردازنده های اینتل معمولا از گرافیک یکپارچه روی مدل های دسکتاپ بهره نمی برند، اما ماجرا برای بعضی از واحد های پردازش سریع (APU) کمپانی AMD متفاوت است. این واحدها را بیشتر می توان با گرافیک های نسل یازدهم اینتل مقایسه کرد و انتظار پرفورمنس قابل قبول را در بازی های قدیمی تر با تنظیمات متوسط و پایین داشت.

تمام پردازنده های موبایل AMD از گرافیک یکپارچه Vega بهره می برند و با بعضی ساختارهای خاص، می توانند گزینه ای قابل قبول برای گیمینگ باشند. برای مثال چیپ RX Vega 10 موجود در لپ تاپ های مجهز به Ryzen 7 3700Y می تواند به نرخ فریم بسیار خوبی در بازی هایی نظیر Diablo 3 و Half Life 2 دست پیدا کند. برای آنالیز توانایی های هر پردازنده، ضروری است نقدهای مربوط به هرکدام را جداگانه بخوانید، زیرا فاکتورهای دیگری هم وجود دارد که می توانند بر پرفورمنس گیمینگ تأثیر بگذارند. اما این را بدانید که شمار بالاتر هسته های گرافیک معمولا به پرفورمنس بهتر هنگام گیمینگ منجر می گردد.

انرژی و حرارت

پرفورمنس مهم ترین فاکتور هنگام خرید پردازنده به حساب می آید. اگر قرار نباشد که با پردازنده جدیدتان به سرعت بالاتری نسبت به چیپ قبلی دست پیدا کنید، اصلا چرا باید به ارتقای سخت افزار بپردازید؟ اگر می خواهید کامپیوتری بی سر و صدا، کامپیوتری بهینه یا کامپیوتری جمع وجور داشته باشید، احتیاجهای مربوط به انرژی و حرارت نیز از اهمیت زیادی برخوردار بوده و باید آن ها را در نظر داشته باشید.

متأسفانه نه AMD و نه هم داده هایی معین و واضح راجع به احتیاجهای انرژی و حرارتی پردازنده های خود منتشر نمی نمایند و صرفا این دو فاکتور را کنار هم قرار داده و در قالب توان طراحی گرمایی یا TDP رده بندی می نمایند. این شاخص با واحد وات نمایش داده می گردد و ایده ای کلی به شما راجع به این می دهد که پردازنده احتیاجمند چه میزان انرژی از منبع تغدیه خواهد بود و به خنک نماینده ای چقدر توانمند برای باقی نگه داشتن آن در دمای عملیاتی امن احتیاج خواهید داشت.

پردازنده های کم انرژی لپ تاپ معمولا تنها به چند وات احتیاج دارند و این رقم در قدرتمندترین لپ تاپ های گیمینگ به 45 وات می رسد. از سوی دیگر، پردازنده های دسکتاپ می توانند در بعضی شرایط خاص به بیشینه 125 وات هم برسند، هرچند که این رقم در حالت معمول چیزی بین 65 الی 95 وات خواهد بود.

به این ترتیب ضروری است نقدهای مربوط به هر پردازنده را جداگانه مطالعه و آنالیز کنید تا معین گردد به چه میزان انرژی و خنک نمایندگی احتیاج دارید. اما اگر به فکر خرید پردازنده ای افتادید که تقریبا 100 وات TDP دارد، باید حتما به سراغ خنک نماینده های عظیم تر و بهینه تر بروید تا هم حرارت و هم نویز در کمترین میزان ممکن باقی بماند.

منبع: Digital Trends