آوارگی مجازی مردم و قهرمان سازی از جنس پهنای باند - مجله رویگری

هر مخاطب نیمه آشنایی با زمینه این دو فرمایش سخنگو و رئیس دولت، می داند که دعوا سر قهرمانی پهنای باند نیست. رقابت بر سر خدمت به اینستاگرام است. بر این اساس، سوال اصلی این است که آیا واقعاً کوشش غیر مستقیم و مستقیم دولت در سال های اخیر در افزایش پهنای باند سکوهای خارجی و به ویژه اینستاگرام یک دستاورد حساب می گردد؟ آیا پناه بردن مردم به اینستاگرام در فقدان سکوهای اجتماعی-مالی جذاب و کارآمد در کشور را می توان یک افتخار حاصل از سیاست های دولت دانست که این چنین ارکان دولت برای آن ایراد سخن و مباهات دارند؟

دولت تضمینی برای حفاظت از شهروندانش در سکوهای خارجی نگرفته و ندارد. این مساله را می توان با این مثال روشن تر بیان نمود؛ اگر مردم ایران مجبور باشند برای کسب و کار، آموزش، یا درمان به خارج از کشور بروند، آیا فضیلتی برای دولت محسوب می گردد؟ به همین ترتیب فقدان زیرساخت های کسب و کار و تراکنش های نوین ارتباطی در سکوهای داخلی فضای مجازی و در نتیجه پناه بردن به سرزمین مجازی بیگانه، برای دولت ضد افتخار است.

ذکر چند نکته در این زمینه:

1- همه کارشناسان، مسئولین و عقلای فضای مجازی کشور اتفاق نظر دارند که زیست مجازی بخش مهمی از زیست روزمره ما است که ضروری است شکوفا، سازنده و پرنشاط باشد. برای تحقق این زیست مجازی ضروری است که فعالیت های اجتماعی و مالی بر بستر شبکه های ارتباطی و سکوهای مجازی سازماندهی گردد.

بعضی کشورها با درک این موضوع اقدام به توسعه سکوهای بومی نموده اند. اگر از آمریکا که خاستگاه آن بوده بگذریم، چین با توسعه وی چت، ژاپن با توسعه لاین و روسیه با توسعه وی کی گام های موفقی در این راه برداشته اند که احتیاج مردم خود به حضور در سکوهای خارجی را مرتفع می نماید. به گونه ای که مردم مجبور نباشند زیست مجازی خود را در سرزمین بیگانه بگذرانند. دولت در این زمینه، کوتاهی نموده است و تقصیر دارد.

2- امروزه، بعضی سکوهای خارجی از جمله اینستاگرام محل توسعه و تبلیغ کسب و کار بخشی و قشری از مردم شده است، اما این مایه ضعف دولت است که نتوانسته شرایط را برای ایجاد یک سکوی کارآمد داخلی فراهم کند. کاملاً واضح و مبرهن است که بهره برداری های مجاز و غیرمجاز اینستاگرام از کلان داده های کاربران ایرانی، اعمال حاکمیت سیاسی، تصمیم به بود و نبود یک محتوا، یک حساب کاربری، و هر گونه اعمال خط مشی از حقوق مسلم آن سکو است و هیچ گونه پاسخگویی به کاربران ایرانی ندارد.

مگر دیگر شرکت های آمریکایی نظیر گوگل و اپل تا به امروز چندین بار با برنامک (اپلیکیشن) های ایرانی چنین اقدامی را ننموده اند؟ اینجاست که دفاع از استیلای یک شرکت آمریکایی بر شئونات و داده ها و سبک زندگی مردم در قالب دفاع از گسترش پهنای باند حقیقتاً جای تأسف دارد.

3- چنانچه قرار باشد دولتی ضعف خود در فراوری و ارائه خدمات و سکوهای بومی مورد احتیاج زیست مجازی مردمش را با وارونه سازی موضوع، یعنی دسترسی آسان به سکوهای خارجی نظیر اینستاگرام (به عنوان دارنده بیش از نیمی از پهنای باند بین الملل کشور) به عنوان تصمیم دولت اعلام کند، نشان از بی تفاوتی دولت نسبت به فرهنگ و حکمرانی و امنیت و سبک زندگی و اقتصاد مجازی مردم در میان مدت و بلندمدت دارد.

اگر چنین باشد که مسائل و احتیاجها را به طریق رونق وارونه اش حل کنیم و مردم را برای گذران زندگی شان روانه سکوی خارجی کنیم، همان می گردد که الان دست به گریبانمان شده است. ما شبکه ارتباطی توسعه می دهیم تا دیگران منفعت حکمرانانه اش را ببرند.

4- توسعه سکوهای داخلی در بسیاری از حوزه ها نظیر ترابری هوشمند، سیستم های مکان مبنایی، خرید و فروش خُرد توسط بخش خصوصی و در کنار آن سامانه شاد توسط وزارت آموزش و پرورش در دوران سخت کرونایی سیاست درستی بوده اند که در غیاب رقبای خارجی آن ها توانسته اند در مقیاس بالا و با کیفیت کم و بیش قابل قبولی احتیاجهای مردم را تأمین نمایند.

اینکه پالایش و مسدودسازی نباید ابزار اصلی در اعمال سیاست های فرهنگی و اجتماعی و سیاسی باشد تعبیر درستی است ولی توسعه و ترویج این سکوها در سایه محدودیت های قانونی و اعمال تنظیم گری برای رقبای خارجی آن ها فراهم آمده است. این روش در همه جای جهان و در همه زمینه ها به عنوان یک رُکن تنظیم گری مورد استفاده است.

در خاتمه، از دولت و سخنگو و مسئولین مربوطه انتظار داریم که بدون فوت وقت از فرصت به جامانده و طلایی دولت دوازدهم به منظور برطرف کاستی های هفت سال گذشته در استقرار شبکه ملی اطلاعات و گردش بسته های اطلاعاتی ایرانیان در داخل کشور، بدون احتیاج به سکوها و خدمات و زیرساخت های خارجی پرداخته و ننگ حمایت از سکوهای خارجی را به افتخار جایگزینی سکوهای داخلی تبدیل نمایند.

آنگاه است که رئیس جمهور خواهند توانست خود را قهرمان افزایش پهنای باند بخوانند، چرا که در این صورت، پهنای باند معادل رونق مالی و استقلال در همه حوزه ها است. والا در وضع فعلی، افزایش پهنای باند مدنظر دولت، چیزی جز واردات بیشتر، وابستگی بیشتر، ارزبری بیشتر و ذلت بیشتر ملی نیست.

* عضو شورای عالی فضای مجازی و عضو هیأت علمی دانشگاه صنعتی شریف