ادبیات کهن بدون بازنویسی برای بچه ها مناسب نیست - مجله رویگری

مهناز فتاحی نویسنده حوزه کودک و نوجوان گفت: ادبیات کهن و فرهنگ کشور ایران سرشار از نکات اخلاقی و پیغام های ارزشمند انسانی از گذشته است، بخش مهمی از ادبیات ما ادبیات فاخر کهن است که در زمینه شعر و داستان قوی و ارزشمند است.

ضرورت بازنویسی ادبیات کهن برای بچه ها و نوجوانان

به گفته فتاحی، قصه منظوم برای ادبیات کودک و نوجوان در زمان گذشته موجود نبود و آنچه که برای بزرگسال نوشته میشد برای بچه ها نیز به ناچار استفاده میشد، ضرورت بازنویسی برای بچه ها و نوجوانان کاملا حس می گردد در دوره نو ادبیات کهن را برای بچه ها و نوجوانان بازنویسی می نمایند.

زبان ادبیات کهن

فتاحی گفت: زبان ادبیات کهن متناسب با ادبیات بزرگسالان است بر همین اساس محتوای ادبیات کهن کاملا برای کودک و نوجوان مناسب نیست و بازنویسی یاری می نماید که ما نکات و پیغام های ارزشمند و ادبیات ارزشمند را با زبان کودک و نوجوان به آن ها انتقال دهیم با بازنویسی ادبیات کهن یک نوع ویرایش ادبی صورت می گیرد تا یک اثر برای گروه سنی کودک و نوجوان مناسب سازی گردد.

او می گوید: به عنوان کسی که در کانون پرورش فکری بچه ها و نوجوانان کار نموده ام و با این گروه سنی به عنوان مربی و کارشناس در ارتباط بوده ام همیشه متوجه بوده ام که آنچه که در ادبیات کهن وجود دارد قطعا با همه ریزه کاری هایش ممکن است برای کودک و نوجوان مناسب نباشد، بعلاوه زبان ادبیات کهن به قدری سخت است که حتی برخی وقت ها بزرگسالان آن را درک نمی نمایند.

ضرورت آشنایی بچه ها با قصه ها و متل ها

به گفته فتاحی، ضرورت نوع بازنویسی و انجام ویرایش و نگارش متون از نو برای بچه ها و نوجوانان وجود دارد، از طرفی اگر بچه ها ما ادبیات کهن کشور خود را نشناسند قطعا آشنایی و رشد آن ها فقط با ادبیات امروز میسر نخواهد بود، آن ها باید به گذشته رجوع و مشاهده نمایند کا نیاکان و گذشتگان خود چه نوشته اند و دارای افکاری بوده اند، بایستی به بچه ها در مورد پیشینه و فرهنگ کشور ایران آگاهی داده گردد و در کنارش با قصه ها، متل ها، لالایی ها، افسانه شعر و ادبیات کهن با زبان مخصوص به خود آشنا می شوند

این نویسنده گفت: باید به ویژگی های روان شناسی کودک و نوجوان و بعلاوه ویژگی شخصیتی این گروه سنی اشراف کامل داشته تا بتوانیم اثری برای کودک و نوجوان فراوری کنیم، در ارتباط با متون کهن فارسی همین گونه است این متون باید با شخصیت کودک و نوجوان تطابق داشته باشند.

او می گوید: محتوا و موضوعاتی که برای کودک و نوجوانان بیان می گردد باید به دور نکات منفی و بدآموزی باشند بعلاوه نباید خوانش این متون حس ناامیدی به بچه ها و نوجوان را القا کند، یک سری باید و نباید ها برای بازنویسی ادبیات کهن برای بچه ها و نوجوانان وجود دارند که بایستی رعایت شوند.

این نویسنده و پژوهشگر گفت: باید بدانیم کودک و نوجوان از نظر روحی و روانی به چه چیز هایی احتیاج دارند، گاهی مشاهده نموده ام که همکاران من خواسته اند قصه رستم و سهراب را برای کودک بگویند با اینکه این اثر بسیار قوی و ارزشمند است بیان آن برای کودک و نوجوان به همان شکل اصلی قطعا تاثیرات منفی خواهد داشت.

فتاحی گفت: اگر کودکی که در حین خوانش قصه متوجه گردد پدری فرزند خودش را می کشد بسیار ناامید و متاثر می خواهد شد و تمام باورهایش در ذهنش بهم می ریزد، گاهی می بینیم در ادبیات کهن خیلی راحت الفاظ رکیک و مسائل مختلف بیان می گردد و قطعا این موارد در بازنویسی که برای کودک و نوجوان انجام می گردد باید لحاظ گردد، نکته ای که وجود دارد این است که تمام موارد بازنویسی شده از نظر اخلاقی باید مناسب ویژگی های کودک و نوجوان باشند.

به گفته فتاحی زبان ادبیات کهن زبان سنگینی است و واژه های امروز تغییر نموده اند، قطعا زبان ادبیات کهن برای بچه ها و نوجوانان باید تغییر کند و ویژگی دیگر اینکه باید در نظر کودک و نوجوان مناسب بیاید، بعلاوه محتوای ادبیات کهن باید مناسب کودک و نوجوان باشد.

بازآفرینی اثر

او می گوید: در قدم اول باید متون کهن را از نگاه خودمان آنالیز و نقد و سپس آغاز به بازنویسی کنیم، یعنی ابتدا فکر کنیم آیا این محتوا برای کودک و نوجوان امروز مناسب است؟ چه قدر ضرورت دارد؟ چه قسمتی باید حذف و چه مواردی باید به آن اضافه گردد؟، گاهی بازنویسی به بازآفرینی تغییر پیدا می نماید، زیرا بازنویسی جواب نمی دهد در این شرایط ممکن است به بازآفرینی اثر روی بیاوریم.

علاقمندی گروه سنی کودک به محتوای طنز

فتاحی گفت: در بازنویسی ادبیات کهن باید ذائقه کودک و نکات مورد توجه او را لحاظ کنیم، علاقمندی بچه ها به مطالب طنز را بسیار زیاد است، بیشتر قصه های قدیمی قصه های طنز هستند و بازنویسی این موارد قطعا به ایجاد نشاط یاری می نماید.

او می گوید: محتوای طنز سبب می گردد تا در روحیه کودک و نوجوان پیغام ارزشمندی را که ما میخواهیم منتقل گردد به راحتی انتقال و به خوبی آن را درک نمایند، قصه های حیوانی از دیگر محتوایی است که را بچه ها به آن علاقه نشان داده اند و قطعا بخش زیادی از ادبیات ما در گذشته سرشار از قصه های حیوانی است، احتیاج و علاقه کودک و نوجوان آشنایی هر چه بیشتر با فرهنگ و قومیت های ایرانی است و بازنویسی ادبیات کهن می تواند در این زمینه به کودک و نوجوانان یاری کند.

ارجحیت محتوا بر ویژگی های سبکی و نثری در بازنویسی

به گفته فتاحی در بازنویسی برای کودک و نوجوان محتوا بر ویژگی سبکی و نثری ارجحیت دارد، مطلب و موضوعی که می خواهیم برای کودک و نوجوان بیان کنیم بسیار مهم است، اما موضوع و محتوا از لحاظ ساختار ظاهری هم باید مناسب این گروه سنی باشد یک محتوا هر چه قدر از نظر ظاهر مناسب تر و آراسته تر باشد بیشتر بر دل مخاطب می نشیند پس باید به این بخش هم توجه بسیاری گردد

خبرنگاران فرهنگی هنری ادبیات