فرصت ها و چالش های ایران در اکسپو دبی - مجله رویگری

به گزارش خبرنگاران، آرش نورآقایی، کارشناس گردشگری که در ایده استفاده از راهنمایان وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در اکسپو دبی 2020 نقش داشته است، در گفت وگوی مجازی با اعضای نخستین گروه از راهنمایان اعزامی به این رویداد جهانی که به انگیزه آنالیز فرصت ها و چالش ها برگزار گردید، درباره مزایا و فرصت های حضور ایران در اکسپو گفت: براساس مطالعات تاریخی، به یاد ندارم سه رویداد بزرگ در یک برهه زمانی کوتاه در خاورمیانه رخ داده باشد؛ اکسپو دبی و بازی های جام جهانی قطر که مشهورترین و بااهمیت ترین رویدادهای جهانی هستند. خوشبختانه 10 روز خاتمهی اکسپو دبی مصادف شده با 10 روز نخست که ایران مطابق با گاه شمار خورشیدی، وارد سال 1401 و سده نو می گردد و این فرصتی استثنایی است که اختتامیه این رویداد جهانی، همزمان با شروع یک رویداد بزرگ از جانب ایران باشد و خاتمه آن به جام جهانی قطر ختم گردد.

او اضافه نمود: با این حساب می توان اعلام کرد، ایران، امارات و قطر، سه رأسِ خاورمیانه و برگزارنماینده سه رویداد بزرگ جهانی هستند که نه تنها تصویر مثبتی برای ایران می سازد، که برای خاورمیانه هم چنین تصویرسازی ای خواهد داشت. طرح های زیادی به این مناسبت پیشنهاد شده، مثل برگزاری مهمانی بزرگ شام ایرانی، سفره هفت سین بزرگ و صدور ویزای رایگان در طول برگزاری اکسپو دبی و ایده های بسیار دیگر که حتی اگر در این چند ماه نتوانیم کار بزرگی انجام دهیم، می توانیم با این طرح ها تصویر مثبتی از ایران بسازیم. حتی که اکنون از شکل حضور ایران در اکسپو دبی ناراضی باشیم، ولی این فرصت و شانس را همچنان داریم و فکر می کنم تهدیدها را می توان به فرصت تبدیل کرد. امیدواریم ابعاد این فرصت و شانس را درنظر بگیریم، چون دیگر چنین آوردگاه جهانی در این سطح نداریم.

این راهنمای گردشگری با اشاره به بعضی اقدامات دیرهنگامی که ایران در زمان حضور در اکسپو دبی داشته است و بروکراسی های موجود در امارات که عامل اجرا نشدن بعضی از ایده ها و طرح ها می گردد، اظهار کرد: مثلا برای برگزای شب یلدا در پاویون ایران دیر اقدام شد، درحالی که مثلا کشوری مثل مراکش جزئی ترین برنامه های خود از جمله معرفی غذا را در تقویم اکسپو ثبت نموده است، ولی تا زمان انجام این گفت وگو ندیدم مراسم شب یلدای پاویون ایران در این تقویم ثبت شده باشد. ما در اطلاع رسانی و برنامه ریزی برای اکسپو، ضعیف عمل نموده ایم. درباره ایده نوسده هم با این که چهار سال است از آن صحبت می کنم تازه شنیده ام قرار است ستاد ملی نوسده را تشکیل دهند که بعید می دانم در این فاصله همه کارها پیش برود.

وی اضافه نمود: اطلاع دارم در حدود دو ماه و نیم از زمان برگزاری اکسپو دبی، پاویون ایران سه یا چهار مرتبه برای بسته شدن (پلمب) اخطار گرفته است. در این پاویون از مصالح چوبی استفاده شده که برای آفت زدایی و لحاظ کردن سیستم ایمنی و اطفاء حریق، اهمال کاری شده است. چه این غرفه را ببندند یا نبندند، این که سه بار اخطار رسمی به پاویون ایران داده شده است، در شأن کشور ما نیست.

او یادآور شد که نقدها برای آنالیز دلایل و عواملی که ایران را در اکسپو دبی در چنین جایگاهی قرار داده است، مطرح می گردد و گفت: آنچه در اکسپو نمایش داده شده در واقع نمود تمام اتفاقات پشت صحنه است، نمود اقتصاد ما و کمبود مالی، آموزش ندیدن، رفتارهای جزیره ای نسبت به جهان و خودبرتربینی هایی که در آوردگاه جهانی یقه ما را می گیرد، اما تصور می کنیم اشتباه و خطا فقط از جانب یک مجری بوده است، درحالی که ما معمولا سلسله اشتباهاتی داریم که در جایی خود را نشان می دهد.

نورآقایی در ادامه، با اشاره به تصمیم معاونت گردشگری وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی برای اعزام راهنمایان رسمی برای مدیریت بازدیدها از پاویون ایران در اکسپو برای برطرف بعضی نقایص، درباره بعضی نامهربانی هایی که به این طرح شده است، گفت: این راهنماها جای کم کاری و بدکاری بعضی را توانستند پر نمایند. ما به عنوان راهنمای رسمی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی برای بهبود شرایط، کاری را به صورت داوطلبانه انجام دادیم. فکر کردیم یک جای کار می لنگد و به عنوان راهنما رفتیم یاری کنیم. این یاری ها هم داوطلبانه و رایگان بوده است. این راهنماها بعد از دو سال بیکاری، اولین فرصتی را که پیش آمده رایگان انجام دادند و خیلی جای قدردانی دارد.

او اضافه نمود: فکر می کنم راهنماهای گردشگری که تا کنون به اکسپو دبی اعزام شده اند تنها گروهی بوده اند که گزارش مستند، مکتوب و کاملی را از این رویداد که دو ماه و نیم از برگزاری آن گذشته است، ارائه نموده اند.

او بعلاوه توضیح داد: انتخاب راهنماها به وسیله دفتر بازاریابی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و با نظارت معاونت گردشگری این وزارتخانه و مشاوران و دفتر هماهنگی مستقر در معاونت گردشگری انجام می گردد. در کشور بیش از 12 هزار راهنمای دارای کارت وجود دارند که حدود سه هزار نفر آن ها فعال هستند و با توجه به محدودیت زمانی و مکانی اکسپو، قطعا برای همه این راهنمایان فرصت حضور فراهم نمی گردد، اما این اقدام را یک قدم رو به جلو می دانیم، چون راهنماها قبلا در چنین رویدادهایی حضور نداشتند.

امین عدیلی، عضو نخستین گروه از راهنمایان اعزامی به اکسپو و مدرس گردشگری، درحالی که پیش از این تجربه حضور در اکسپوهای قبلی را نداشته است، به عنوان راهنمای پاویون ایران و بازدیدنماینده اکسپو دبی تجربیاتش را توضیح داد و با تشبیه اکسپو دبی به دهکده جهانی، بازدید از این رویداد را با توجه به دسترسی آسان تر از ایران به نسبت اکسپو 2025 که قرار است در اوزاکای ژاپن میزبان آن باشد، به همه توصیه کرد.

او در بخشی از این گفت وگو به نقایص پاویون ایران نیز اشاره نمود و اضافه نمود: از نظر معماری معلوم بود تفکر شده است، هرچند در اجرا می توانست بهتر باشد. بعضی از کشورها پاویون های پیش ساخته ای داشتند، درحالی که پاویون ایران یک سازه کامل بود و این از جمله ویژگی های مثبت آن به شمار می آمد. البته که در اجرا و نرم افزار، ضعیف عمل نموده است. البته شنیده ام که درحال به سازی و اصلاح هستند، اما احتمالا وقتی کامل بگردد، اکسپو تمام خواهد شد. به هر حال این فضا و فرصت می توانست در تصویرسازی و کاهش اثر ایران هراسی مفید باشد.

او اضافه نمود: پاویون ایران بیش از 2000 متر وسعت دارد، اما متاسفانه بعضی از این فضاها یا تعطیل بود یا استفاده مفید و کارشناسی نشده است.

عدیلی موقعیت جغرافیایی و مکانی پاویون ایران را یکی از مثبت ترین ویژگی های آن دانست و استفاده از مهره در نمای بیرونی و رنگ فیروزه ای را برای بازدیدنمایندگان مجذوب کننده دانست.

هادی حرم شاهی که راهنمای عرب زبان است و همراه با گروه پیشرو راهنمایان گردشگری به اکسپو دبی اعزام شده بود، نیز این رویداد را فرصتی برای عرض اندام همه کشورها دانست و بیشتر درباره ویژگی های مثبت پاویون ایران سخن گفت و اجرای آن را در مقایسه با بعضی کشورها بهتر دانست و اضافه نمود: ایران به نسبت جایگاه خودش اجرا و حضور خوبی نداشت، اما نکات مثبت آن به منفی ها می چربد.

او بعلاوه گفت: برخلاف بسیاری از کشورها که روی ارائه یک مفهوم متمرکز شده بودند، در ایران به ظرفیت های واقعی پرداخته نشده و جای ایده پردازی خالی است و گسست مفهوم مشاهده می گردد.

حرم شاهی پاویون های پاکستان، آلمان، یمن و روسیه را به زعم خود جزو قوی ترین های اکسپو دبی معرفی کرد که توانسته بودند از کمترین ظرفیت ها و یا با تمرکز روی یک مفهوم، بیشترین بهره برداری و بالاترین اثرگذاری را داشته باشند.

او در عین حال فراوری صف بلند بازدیدنماینده در بعضی پاویون ها را یکی از سیاست های اکسپو و آن کشورها دانست و اضافه نمود: پاویون بعضی کشورها ظرفیت بازدید همزمان 200 نفر را دارند، اما فقط به 30 نفر اجازه بازدید می دهند، بنابراین سخت است که صف های طولانی را معیار پاویون برتر، مجذوب کننده و پرطرفدار دانست.

این راهنمای گرشگری بعلاوه توصیه کرد: اگر کسی از اکسپو دبی، به ویژه پاویون ایران بازدید می نماید، ای کاش بتواند راه حل ارائه کند و پیشنهاد بدهد تا سریع اصلاح گردد و فقط حرص کاستی ها را نخورد، چون همه ما برای ایران اقدام می کنیم و دوست داریم نام ایران بالا برود.

داوود دهقان، راهنمای گردشگری که از استان یزد به پاویون ایران در اکسپو دبی اعزام شده بود، نداشتن برنامه ریزی و لکنت در انتقال مفهوم را مهمترین نقطه ضعف ایران دانست و گفت: من تجربه اکسپوهای قبلی را ندارم، اما به عنوان دانشجوی دکتری گردشگری می دانم که در گردشگری، اصلی به نام استفاده از فرصت ها وجود دارد و اکسپو برترین فرصت برای معرفی کشور ما بود.

او ادامه داد: براساس شنیده هایم اکسپوهای قدیم بیشتر روی تکنولوژی متمرکز بودند، اما دبی معادلات اکسپو را به هم زده و بیشتر روی رسوم و فرهنگ ها متمرکز شده است. از پاویون بیشتر کشورها کاملا مشهود بود که سال ها برای این حضور برنامه ریزی نموده بودند، موردی که ما همواره از آن غافلیم و این همان ضعف پاویون ایران است، برای همین از حالا باید برای اکسپو بعدی برنامه ریزی کنیم.

دهقان بعلاوه گفت: تغییر مدیر پاویون ایران هر 12 روز یک بار ایراد مهمی است، تا نفر نو بیاید و با ساختار آشنا گردد، مدت زمان مدیریت 12 روزه اش تمام شده و این شیوه مدیریت فاجعه است.

این راهنمای گردشگری که تجربه دو هفته حضور در پاویون ایران در اکسپو دبی را داشته است، نیز معتقد است: پاویون ایران سرگردان مانده و معلوم نیست چه مفهومی را می خواهد انتقال دهد، درحالی که کشورهای دیگر روی یک مفهوم مانور می دهند، مثلا آمریکا روی سفرهای فضایی متمرکز شده است، اما بازدیدنمایندگان پاویون ایران در خاتمه حتی نمی دانند ایران چه چیزی را می خواسته معرفی کند.

دهقانی هم پاویون پاکستان را در اکسپو دبی فراتر از تصور دانست و عملکرد عربستان را در نشان دادن تصویر مدرن و نقش پررنگ زنان در این کشور بسیار خوب توصیف کرد و از آلمان که با استفاده از عنصر بازی، استفاده از انرژی پایدار و مشارکت را در فکر ماندگار نموده است، به عنوان یکی از پاویون های مثال زدنی اکسپو دبی یاد کرد و گفت: ما همواره فکر می کنیم باید سخت و پیچیده باشیم، درحالی که بسیاری از کشورها با استفاده از یک عنصر ساده، تصویرسازی عمیق و اثرگذاری داشتند. نظر ما بر این است که پاویون ایران نتوانست یک درصد از این مفاهیم را به تصویر بکشد و بازدیدنماینده ها را لحظه ای درگیر کند.

محسن حاجی سعید ـ رییس کانون انجمن های صنفی راهنمایان گردشگری ـ هم که در این گفت وگوی مجازی، اشاره شد در ایده پردازی طرح اعزام راهنمایان گردشگری به اکسپو دبی نقشی داشته است، در سخنانی کوتاه اعلام کرد: بازخوردهای خوبی را از وزارت صمت و گردشگری در نتیجه اعزام دو گروه از راهنمایان گردشگری به پاویون ایران در اکسپو دبی دریافت نموده ایم که فکر می کنم استفاده از راهنمای گردشگری در چنین رویدادهایی جزء لاینفک شده است. تا الان توانسته ایم از هفت استان، راهنما در اکسپو مستقر کنیم و امیدواریم این رویه مثبت را پیش ببریم و بتوانیم جمع بندی خوبی برای اکسپوها و رویدادهای بین المللی بعدی برای حضور راهنمایان گردشگری در کنار دولت داشته باشیم.

اکسپو دبی که از تاریخ 9 مهر 1400 شروع شده است، به مدت شش ماه تا 11 فروردین 1401 با شعار اکسپو پیوند فکر ها، خلق آینده ادامه خواهد داشت. امارات پیش بینی نموده است تا 25 میلیون نفر از اکسپو بازدید نمایند. ایران نیز در فضایی به وسعت 2014 مترمربع ایران با روایتی از شهرزاد قصه گو و با شعار ایران؛ تمدن کهن و راسخ تنوع اقوام و میزبان ملت ها در اکسپو دبی حضور دارد. بسیاری از کارشناسان، معماران، فعالان مالی، فرهنگی و گردشگری نقدهای صریحی را به محتوا و مدیریت پاویون ایران در اکسپو دبی وارد نموده اند.

وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی که مسؤولیت بخش گردشگری پاویون ایران را به عهده دارد، پس از دریافت گزارش هایی از کیفیت پایین بازدیدها، گروهی از راهنمایان را به این پاویون اعزام کرد. این وزاتخانه معتقد است این اقدام کیفیت بازدیدها را ارتقاء داده است.