نصب پهپاد روی بالگرد تاکتیک خاص و مدرن ارتش ایران که در جهان کم نظیر است - مجله رویگری

با ما همراه باشید و درباره وبلاگ هیچکس بیشتر بدانید.

به گزارش خبرنگاران به نقل از مشرق، جمهوری اسلامی ایران دارای یکی از عظیمترین ناوگان های بالگردی نه فقط در منطقه غرب آسیا بلکه در دنیا است و بالگردهای ترابری سری بل 214 که به نام اصفهان هم شناخته می شوند و بالگرد های سری AH-1J معروف به کبری بخش مهم و راهبردی ناوگان بالگردی کشور را تشکیل می دهند که از زمان جنگ تحمیلی نقش بسیار مهمی در پشتیبانی تدارکاتی و حمایت مسلحانه از رزمندگان و شکار واحدهای زمینی ارتش بعثی داشتند. یکی از مسائل عظیم آن دوره بالگردهای کبری این بود که در آن موقع بخش عمده این بالگردها توان حمل موشک های ضد زره تاو را نداشته و در اصطلاح معروف نان تاو بودند.

در سالهای دفاع مقدس این مسئله باعث شده بود تا بخشی از بالگردهای ما در زمان عملیات مجبور به نزدیک شدن بیش از حد به قوای دشمن شوند تا بتوانند با راکت و توپ به آنها حمله نمایند که همین مسئله باعث مورد اصابت قرار دریافت بعضی از بالگردهای کبری شد. البته شجاعت و تبحر خلبانان هوانیروز در آن ایام، به گونه ای بود که علی رغم احتمال بروز خطر، بسیاری از عملیات ها با حضور این پرنده ها به خاتمه می رسید.

در فضای پس از خاتمه جنگ تحمیلی و شروع به کار جدی صنایع دفاعی کشور، یکی از مباحث مهم حفظ و ارتقاء ناوگان عظیم بالگردی کشور بود. بالگردهای کبری با توجه به طی کردن جنگ تحمیلی و در عین حال بحث تحریم های تسلیحاتی احتیاج به فراوری قطعات برای بحث تعمیر و هم توسعه سیستم های جدید برای ارتقاء بودند. چند بحث در ارتقاء بالگردهای کبری در نظر گرفته شد که در مجموعه به تولد پروژه طوفان منجر شده است. موضوعات مهمی مثل تجهیزات پرواز در شب برای خلبان ها، سیستم هدف گیری الکترواپتیکال و البته ارتقاء و نصب تسلیحات جدید برای این بالگردها قدم های اصلی برداشته برای ارتقاء این سرباز خستگی ناپذیر هوانیروز ارتش است. در بحث بالگردهای 214 نیز اقداماتی مثل اضافه کردن سیستم های حرارتی و دید در شب و نصب عینک های دید در شب برای این ناوگان مورد انجام نهاده شده است.

در بخش تسلیحات می توان به حرکاتی مثل توسعه نمونه بومی موشک تاو به نام پروژه طوفان اشاره نمود که یکی از پر فراوری ترین و در عین حال پر تجربه ترین محصولات دفاعی کشور ما بوده و خصوصا در سالهای اخیر در نبرد علیه نیروهای تکفیری تجربه هایی زرین را کسب نموده است. یکی از گزینه ها به صورت طبیعی استفاده از موشک های سری طوفان در این بالگردها است و خصوصا اینکه مدل های راهنمایی لیزری این سامانه نیز توسعه پیدا نموده و با توجه به تجهیز بالگردهای کبری در استاندارد طوفان به سیستم هدف گیری اپتیک و نشان گذار لیزری، امکان استفاده از این گزینه وجود دارد. حرکت مهم دیگر در این بخش توسعه موشک های سری شفق برای بالگردهای کبری هوانیروز ارتش بود.

شفق، موشکی هوشمند است که با استفاده از جستجوگر IIR روی هدف خود قفل می کند و با برد 8 تا 10 کیلومتر، سرعت آن 2 تا 2.7 ماخ است. بنا بر اطلاعات منتشر شده، این موشک 60 کیلوگرمی توانایی نفوذ 1 تا 1.5 متر در انواع زره تانک و شناور را داشته و دقت اصابت آن 30 سانتیمتر مربع در فاصله 10 کیلومتر است. شفق یکی از اولین موشک های بومی است که از جستجوگر تصویری فروسرخ (IIR) استفاده می کند. این نوع جستجوگر، قابلیت ردگیری اهداف زرهی و شناوری را از تمام زوایا دارد، از مقاومت نسبتاً بالایی نسبت به اخلال (جمینگ) و فریب برخوردار بوده و حساسیت بسیار بهتری در تشخیص اهداف دارد.

بالگرد کبری در استاندارد طوفان مجهز به موشک شفق در رزمایش جدید پهپادی ارتش

گزینه بعدی که اجرا شده مربوط به نصب موشک های دهلاویه روی بالگردهای کبری و البته بالگرد های 214 است. این موشک در حقیقت مشابه ایرانی سری کورنت روسی است و از راهنمایی لیزری بهره می برد و رجحان آن نسبت به موشک های سری طوفان، قدرت نفوذ بیشتر آن در هدف است.

موشک دهلاویه بر روی بالگرد کبری

در اردیبهشت ماه سال 98 نیز شاهد رونمایی از دو سلاح جدید برای کبری های ایرانی بودیم. موشک قمر بنی هاشم (ع) و موشک حیدر دو سلاح جدید بودند که برای کبری های هوانیروز وارد خدمت شدند. موشک قمر بنی هاشم سلاحی است هم هوا به هوا و هم هوا به سطح با برد بیش از 8 کیلومتر که بر اساس تصاویر منتشر شده از آن سیستم جستجو گر فروسرخ استفاده می کند.

موشک قمر بنی هاشم (ع) بر روی بالگرد کبری

یکی از نقاط قوت این موشک ایرانی توان قفل بعد از شلیک است که آن را در جریان درگیری هوایی با سایر بالگردها یا اهداف زمینی توان عقب نشینی به پلتفرم پرتاب نماینده را می دهد. در این موشک تعقیب منابع گرمای هدف مسئله اصلی است و به همین خاطر می توان آن را هم علیه اهداف هوایی و هم علیه اهداف زمینی به کار برد. البته بر اساس آنچه توسط مقامات نیروی زمینی اعلام شده قابلیت تغییر و نصب جستجوگرهای دیگری نیز روی این موشک وجود دارد. در سالهای قبل در آمریکا مدلی از موشک سایدوایندر به صورت آزمایشی بر علیه اهداف زمینی نیز مورد آزمایش نهاده شد. به طور کلی این موشک برای درگیری با اهداف سبک زمینی گزینه ای مناسب است. موشک قمر بنی هاشم (ع) علاوه بر اضافه کردن یک توانایی بسیار مهم برای بالگردهای کبری هوانیروز در بحث مقابله با اهداف پروازی از جمله بالگردهای دشمن، گزینه بسیار مناسبی برای مقابله با اهداف زمینی سبک از جمله خودروهای انتحاری است.

موشک هوا به سطح حیدر که بر روی بالگرد کبری نصب شده است

موشک شلیک کن - فراموش کن حیدر بیش از 8 کیلومتربرد دارد. موشکی که بر اساس تصاویر منتشر شده از سیستم راهنماییی تصویر ساز فروسرخ مجهز شده است. سامانه راهنمایی بر اساس تصویر فروسرخ یکی از انواع روش های مورد استفاده در نسل سوم راهنمایی در موشک های ضد زره یعنی راهنمایی به سبک شلیک کن-فراموش کن هستند. در موشک های بهره مند از جستجوگر تصویری فروسرخ، داده های تصویری حسگر به وسیله خط ارتباط داده به سامانه پرتاب نیز منتقل می گردد. با استفاده از یک پایگاه اطلاعات ذخیره شده در موشک می توان با بهره گیری از توانمندی های تحلیل تصویر، هوشمندی بالایی برای موشک در انتخاب اهداف و تغییر آنها به صورت اتوماتیک (در صورت الزام در شرایط نبرد) هم فراهم کرد.

قائم یا سدید، مسئله این است!

در جریان رزمایش روزهای اخیر ارتش جمهوری اسلامی ایران که با موضوع عملیات های پهپادی در حال برگزاری است تصویری از یک بالگرد کبری در استاندارد طوفان منتشر شده که به حداقل یک تیر بمب هوشمند و دور ایستای مجهز شده که ظاهر آن به نوعی هم شبیه مدل های جدید تر سری سدید و هم سری قائم مجهز است و احتمالا از سیستم راهنمایی اپتیکی بهره می برد. به دلیل فاصله کمی زیاد و عدم عظیمنمایی لازم و به خاطر شباهت بالا به هر دو گزینه موجود خواهیم پرداخت چرا که احتمال هر دو مورد وجود دارد. به صورت کلی انتخاب این کلاس از تسلیحات شاید تا حدی سوال برانگیز باشد که البته احتمالا دلیل رفتن به سمت آن، تجربیات کسب شده در منطقه غرب آسیا است. برای فهم بهتر کمی در ابتدا به معرفی مهمات قائم و سدید بپردازیم.

بمب راهنمایی شونده نصب شده روی بالگرد طوفان

مهمات هوشمند سری قائم، نسل جدید مهمات هوا پرتاب ساخت صنایع دفاعی کشور است که تا پیش از این به صورت اختصاصی برای پرنده های بدون سرنشین ایران ساخته و تحویل داده می شد. پهپادهای سری مهاجر 6 و ابابیل 3 از جمله کاربران اصلی این بمب ها هستند. این پهپادها معمولا با ارتفاع پروازی بین 5 تا 7 کیلومتر و توان رسیدن به سرعت هایی بین 200 یا بیش از 300 کیلومتر می توانند بر اساس قوانین فیزیکی و به خاطر شکل خاص طراحی این بمب ها و بالک های آنها بردی بین 6 تا 8 کیلومتر را برای آن ها بدست آورند.

بمب ایرانی سدید در نمایشگاه هوایی ماکس روسیه

بمب قائم در زیر بال پهپاد مهاجر 6

بمب های سری سدید نیز در حقیقت نسل اولیه بمب های راهنمایی شونده مینیاتوری توسعه یافته در ایران هستند که در چندین مدل توسعه پیدا نموده و حتی گونه ای از آنها در نمایشگاه ماکس روسیه نیز به نمایش درآمده است. سدید یک بمب راهنمایی شونده است که می تواند در صورت لازم به سمت هدف گلاید (پرواز بدون احتیاج به موتور) کند. وزن کلی آن 34 کیلوگرم است، طول آن 1630 میلی متر و قطر آن 152 میلی متر بوده و از سر جنگی شدید الانفجار و ترکش شونده بهره می برد و نحوه فعال شدن آن برخورد مستقیم به هدف است. این بمب راهنمایی شونده می تواند بر اساس سفارش مشتری به سامانه های راهنمایی اپتیکی، لیزری یا فروسرخ مجهز گردد. تخمین های موجود برد این بمب را در حدود 6 کیلومتر برآورد نموده است.

بالگردهای کبری ایرانی از نوع AH-1J سوپر کبری هستند و می توانند نهایتا به ارتفاعی پروازی در حدود 3200 متر و سرعتی در حدود 280 کیلومتر در ساعت برسند. در این شرایط با پرتاب بمب های سری قائم می توان انتظار رسیدن برد این مهمات به حدود 3 تا 4 کیلومتر را داشت. در اینجا این سوال مطرح می گردد که با وجود سلاح های تعریف شده قبلی، اصولا چه احتیاجی برای نصب این بمب های بر روی این بالگردها وجود داشته است. ذکر این نکته نیز قابل توجه است که این مورد شاید یکی از معدود موارد و شاید حتی تنها مورد نصب بمب های مینیاتوری روی بالگردهای تهاجمی سرنشین دار در دنیا منصوب می گردد.

اگر نگاهی به تجربه سالهای اخیر در بحث مبارزه با عوامل تروریستی در منطقه غرب آسیا داشته باشیم خواهیم دید که همچنان عواملی مثل خودروهای انتحاری و بعضی زره پوش های به غنیمت رفته از ارتش های مختلف بخش عمده توان تهاجمی این گروه را تشکیل می دهند و خطرناک ترین بحث آنها نیز همین خودروهای انتحاری است. در عین حال پیش از این نیز گزینه ای مثل موشک سری قمر بنی هاشم(ع) نیز برای مقابله با این اهداف سبک تر نسبت به تانک های مدرن معرفی شده بود.

نکته مهم در مورد مهمات سری قائم یا سدید این است که این مهمات ها یک نوع بمب راهنمایی شونده هستند که فاقد سیستم پیشران بوده و در مقایسه با موشک های راهنمایی شونده هوا به سطح که آنها نیز سیستم های راهنمایی شونده اما با سیستم پیشران هستند گزینه ای ارزان تر خواهند بود. نبود سیستم پیشران در کنار ارزان تر بودن به معنی فراوری سریع تر و انبوه تر نیز خواهد بود. در شرایط مقابله و درگیری با این طیف از تهدیدات، بمب های سبک راهنمایی شونده یک گزینه ارزان و در دسترس است که هزینه های دفاعی کشور ما را کاهش خواهد داد. در هر دیگری به جای موشکی که بایستی برای آن پیشران نیز مصرف گردد از یک بمب بدون پیشران بهره گرفته خواهد شد که همان کار را با قیمتی پایین تر انجام خواهد داد. این استراتژی را می توان به نوعی در ادامه همان بحث توسعه پهپادهای مسلح ارزان قیمت تفسیر کرد که بحث مبارزه با دشمنان غیر کلاسیک را بسیار مالی تر خواهد نمود.

بالگردهای اصفهان در نقش حامل پهپاد

در بحث ارتقاء بالگردهای 214 همان طور که در بالاتر نیز اشاره شد در مباحثی مثل سیستم های اپتیکی و دید در شب اقدامات خوبی برای این بالگردها در سالهای اخیر اجرا شده و مسلح کردن آنها با راکت انداز، توپ، تیربار و حتی موشک های ضد زره از دیگر طرح های اجرا شده روی این بالگردها است که البته این تمام ماجرا نیست. یک تصویر جالب دیگر مربوط به رزمایش اخیر ارتش و بازدید سرلشکر باقری از آن مربوط به یک فروند بالگرد 214 هوانیروز ملقب به اصفهان است که معینا یک پرنده بدون سرنشین در زیر باله ای که در کنار بالگرد تعبیه شده بار گذاری شده است. از این زاویه و با توجه به عکس موجود نمی توان به صورت دقیق در مورد ماهیت این پرنده بدون سرنشین نظری داد.

آنچه در تصویر معین است که پرنده بدون سرنشین با قطر زیاد و البته یک باله عظیم که در دو طرف پهپاد در نزدیکی به بخش جلویی این پرنده بدون سرنشین نصب شده که نوع طراحی این بالک ها به نوعی یادآور پهپاد شناسایی و انتحاری ابابیل 2 است.

پهپاد نصب شده روی بالگرد اصفهان

البته قطر پهپاد مورد نظر و البته اندازه بالک های آن متفاوت با ابابیل است و به نظر می رسد به دلیل استفاده از بالگرد به عنوان سکوی پرتاب، احتیاجی به شتاب دهنده های اولیه برای این پهپاد نباشد. در عین حال به دلیل نبودن ریل های مخصوص شلیک کردن مستقیم مثل موشک های هوا به هوا مثل نمونه آذرخش، این تئوری نیز منتفی است. تنها گزینه باقی مانده با توجه به شواهد و اطلاعات قابل استخراج از این تصویر این است که سیستم پیشران پهپاد مورد نظر (ممکن است از نوع پراپ یا جت) فعال شده و سپس عملیات پروازی به سمت هدف شروع گردد.

این ابتکار، یکی از طرح های مهم و جدید در صنایع نظامی و ارتش های مدرن دنیا است به گونه ای که یکی از برنامه های مهم در حوزه پهپادهای پرتاب شونده از بالگرد، مربوط به مدل ALTIUS 600 نام دارد که یک پهپاد شناسایی بال ثابت است و در سال گذشته میلادی آزمایش های پیروزی را با بالگرد سری بلک هاوک ارتش آمریکا تجربه نموده است. این پرنده بدون سرنشین به شکل جمع شده و از درون یک تیوب شبیه یک موشک پرتاب شده و پس از باز شدن بالک های آن موتور کوچک ملخی این پرنده بدون سرنشین نیز فعال می گردد. در این آزمایش ها این پهپاد پیروز شده است تصاویری را به صورت زنده برای بالگرد مادر ارسال کند. در آینده قرار است این پهپادها نقش نوعی عامل شناسایی و در صورت لزوم هدفگیری برای نسل جدید بالگردهای ارتش آمریکا را تامین نمایند. ارتش های چین و روسیه نیز طرح هایی را در مورد این مدل پهپادها، در حال آنالیز و تست دارند.

ALTIUS 600

همان طور که بالاتر نیز اشاره شد با توجه به تصویری که فعلا در دسترس است نمی توان به صورت دقیق در مورد ماموریت این پرنده بدون سرنشین نظر داد ولی با توجه به پلتفرم پرتاب نماینده که یک بالگرد ترابری نیروی زمینی است، می توان گزینه ضد زره را از لیست خارج کرد. اگر پهپاد مورد نظر در نقش ضد زره به صورت تخصصی به کار گرفته نگردد می توان گزینه شناسایی به همراه قابلیت انتحاری ثانویه را برای آن پیش بینی کرد. در مجموع باید به این مسئله اشاره نمود که بحث پهپادهای قابل پرتاب از پلتفرم های پروازی به صورت کلی و پرتاب پهپاد از بالگردها به صورت خاص یکی از فناوری ها و مباحث جدید در دنیای امروز به حساب می آید که کمتر کشوری به دنبال آن رفته ولی در سالهای بعد به نظر بازاری داغ و پر رقابت در این بخش وجود داشته باشد چراکه ترکیب پرواز عمودی بالگرد از سطح زمین و سپس فعال شدن پهپاد، امکان مهم و متفاوتی را در اختیار نیروهای مسلح کشورهای مختلف از جمله ایران می گذارد تا در مناطق خاص هم شرایط عملیات شناسایی و رزمی برای یگانهای خود فراهم نمایند.